Każdego lata Hiszpania staje w obliczu jednego z największych wyzwań środowiskowych: pożarów lasów. Klimat śródziemnomorski, charakteryzujący się gorącym i suchym latem, sprawia, że znaczna część terytorium kraju jest podatna na rozprzestrzenianie się ognia. Według danych Ministerstwa Transformacji Ekologicznej w ostatnich latach obszar dotknięty pożarami zwiększył się z powodu połączenia czynników klimatycznych i społeczno-ekonomicznych, co podkreśla pilną potrzebę rozwiązania problemu na wielu płaszczyznach.

Przyczyny pożarów lasów w Hiszpanii

Pożary nie mają jednej przyczyny, są wynikiem złożonej interakcji między elementami środowiska naturalnego a ludźmi.

• Czynniki naturalne: Fale upałów, coraz częstsze z powodu zmian klimatycznych, drastycznie zmniejszają wilgotność gleby i roślinności, zwiększając ryzyko zapłonu. Ponadto biomasa nagromadzona w lasach jest wysoce łatwopalna.
• Czynniki ludzkie: Według Rady Ministrów Hiszpanii ponad 90% pożarów lasów jest związanych z czynnikami ludzkimi, z czego do około połowy pożarów dochodzi w wyniku celowych podpaleń (MITECO, cytat za La Razón, 2025). Ponadto do pożarów dochodzi w wyniku braku ostrożności, na przykład podczas korzystania z grillów lub podczas prac rolniczych czy też pozostawiania niezgaszonych niedopałków papierosów. Podatność środowiska zwiększa też presja urbanistyczna na obszarach wiejskich oraz na styku obszarów naturalnych i zurbanizowanych.
• Wyludnianie się obszarów wiejskich: Wyludnienie się obszarów rolniczych i leśnych doprowadziło ograniczenia ilości utrzymywanych terenów. Powoduje to nagromadzenie suchej roślinności, co ułatwia rozprzestrzenianie się ognia.

Konsekwencje środowiskowe, społeczne i ekonomiczne

Pożary lasów wiążą się poważnymi konsekwencjami i nie chodzi tu tylko o utratę pokrywy leśnej.

• Środowiskowe: Niszczenie naturalnych siedlisk zagraża bioróżnorodności, narażając rodzime gatunki na ryzyko wyginięcia. Ponadto pożary lasów uwalniają duże ilości CO₂, przyczyniając się do zmian klimatycznych, przez co zamyka się błędne koło.
• Społeczne: Pożary lasów bezpośrednio wpływają na społeczności wiejskie, poprzez konieczność ewakuacji, zniszczenie infrastruktury, a nawet utratę miejsc zamieszkania. W przypadku sytuacji kryzysowych bezpieczeństwo ludzi staje się priorytetem.
• Ekonomiczne: Koszty gaszenia pożarów, rekultywacji gruntów i utraty zasobów naturalnych to miliony euro każdego roku, co stanowi obciążenie dla hiszpańskiej gospodarki. Pożary powodują degradację krajobrazu, co ma negatywny wpływ na turystykę, będącą podstawą gospodarki w wielu regionach.

Zapobieganie i zarządzanie – klucze do walki z pożarami

Doświadczenie pokazuje, że oprócz dysponowania służbami gaszącymi pożary niezbędne jest inwestowanie w zapobieganie ryzyku, monitoring ryzyka i zarządzanie nim. To właśnie tutaj technologia kosmiczna odgrywa kluczową rolę. Dzięki satelitarnej Obserwacji Ziemi możliwe jest teraz przewidywanie scenariuszy ryzyka oraz skuteczniejsze działanie na wszystkich etapach: zapobiegania, wczesnego wykrywania, monitoringu i rekultywacji obszarów.

Eoclima – rozwiązanie GMV do przewidywania ryzyka klimatycznego

Firma GMV, jako lider w dziedzinie rozwiązań technologicznych, opracowała Eoclima – przełomowe rozwiązanie, które wykorzystuje informacje uzyskane z satelitów Obserwacji Ziemi dla celów poprawy monitorowania i przewidywania zjawisk klimatycznych oraz środowiskowych.

W dziedzinie pożarów lasów Eoclima wnosi znaczną wartość, zapewniając:

• Dokładną ocenę ryzyka: Wykorzystując wskaźniki klimatyczne i środowiskowe, umożliwia identyfikację obszarów o wyższym prawdopodobieństwie pożaru przed jego wybuchem.
• Wsparcie odbudowy: Po pożarze Eoclima ułatwia ocenę wpływu na roślinność i ekosystemy, pomagając w opracowaniu skuteczniejszych strategii odbudowy.
• Integrację z polityką klimatyczną: Rozwiązanie jest zgodne z europejskimi celami odporności oraz adaptacji do zmian klimatu, oferując organom i podmiotom kluczowe narzędzie do opracowywania zrównoważonych planów działania.

Bezpieczniejsza przyszłość dzięki innowacjom technologicznym

Wyzwania związane z pożarami lasów w Hiszpanii wymagają kompleksowego podejścia łączącego świadomość społeczną, aktywne zapobieganie oraz wykorzystanie zaawansowanych technologii. Rozwiązania takie jak GMV Eoclima stają się strategicznymi sojusznikami, nie tylko w kontekście łagodzenia bezpośrednich skutków pożarów, ale także w kontekście budowania przyszłości, która będzie bardziej odporna na skutki zmian klimatycznych.

Dzięki Obserwacji Ziemi i innowacjom technologicznym Hiszpania może zmierzać w stronę bardziej skutecznej ochrony lasów, zmniejszając ryzyko oraz chroniąc zarówno ludzi, jak i cenne dziedzictwo naturalne.

Autor(ka): Carlos Doménech